Historia

Historia parafii w Szóstce do 1919 roku

10 wrze??nia 1551 roku we wsi Szóstka Stefan Zbaraski erygowa?? drewnian�? cerkiew obrz�?dku wschodniego pod wezwaniem Naj??wi�?tszej Maryi Panny i ??wi�?tego Hrehora M�?czennika. Cerkiew w Szóstce zbudowa?? swiaszczennik (rosyjski duchowny) cerkwi ??wi�?tego Piotra Wasili Werbycz. Szósteck�? cerkiew erygowa?? Stefan Zbaraski, by?? on ksi�?ciem, wojewod�? witebskim a tak??e w??a??cicielem Mi�?dzyrzecczyzny. Stefan by?? synerem Andrzeja Zbaraskiego i Heleny z Herbutów. Od 1543 roku by?? dworzaninem królewskim, a od 1555 roku wojewod�? witebskim, kasztelanem trockim od roku 1564. W 1556 roku w imieniu króla Zygmunta Augusta zawar?? w Moskwie pokój na 6 lat z carem Iwanem IV Gro??nym. Oko??o roku 1566 zosta?? kasztelanem a trzy lata pó??niej wojewod�? trockim. Mia?? trzy ??ony w tym Ann�? Janówn�? Zabrzezi??sk�?, z któr�? to o??eni?? si�? w 1547 roku. To w??a??nie ona wnios??a mu w posagu Mi�?dzyrzec i inne dobra na Litwie. Z tego ma????e??stwa narodzi?? si�? syn Piotr Zabrzezi??ski, zmar?? on nagle w Lublinie w wieku 25 lat, pochowano go w Mi�?dzyrzecu pod posadzk�? ko??cio??a ??wi�?tego Miko??aja.

Stefan Zbaraski uwa??any by?? za dobrego gospodarza. Z mi�?dzyrzeckich folwarków sprzedawa?? do Gda??ska zbo??e i towary le??ne, takie jak smo??a i popió??. Je??li chodzi o jego wyznanie, to od urodzenia by?? wyznawc�? prawos??awia, pó??niej zosta?? wyznawc�? kalwinizmu, a zmar?? jako katolik w 1586 roku.

Organizacja parafii

Szóstka nale??a??a do powiatu radzy??skiego i by??a miejscowo??ci�? gminn�?, znajdowa??a si�? w niej tak??e parafia. Gmina mia??a 3232 mieszka??ców, a w sk??ad gminy wchodzi??y nast�?puj�?ce miejscowo??ci: Aleksandrówka Anielki, Augustówka, Dziaduchy, ?�uziecka Wólka (obecnie Wólka ?�ózecka), Omelne,Ostrówki, Trzykopce24, Turów, Szóstka, Worsy i Wygnanka.

Mieszka??cy Szóstki byli ró??nych wyzna?? byli to katolicy, prawos??awni, unici i narodowo??ci Polacy, Rusini, Ukrai??cy.

Szóstka nale??a??a do dekanatu mi�?dzyrzeckiego i by??a jedn�? z wielu parafii w tym dekanacie. Wyró??nia??a si�? tym, ??e oprócz parafii ??aci??skiej w Szóstce w latach 1931-1945 funkcjonowa??a tak??e parafia unicka znajduj�?ca si�? na cmentarzu grzebalnym.

Je??li chodzi przynale??no??�? diecezjaln�? to w latach 1919-1980 Szóstka nale??a??a do Diecezji Podlaskiej. Diecezja Siedlecka, czyli Podlaska do roku 1925 Janowska, czyli Podlaska zosta??a utworzona w roku 1818 z cz�???ci diecezji lubelskiej a przed utworzeniem diecezji lubelskiej z kra??ców pi�?ciu ró??nych diecezji: ??uckiej, pozna??skiej, krakowskiej, che??mskiej i p??ockiej a pó??niej z szóstej diecezji z cz�???ci skasowanej diecezji unicko - che??mskiej. Diecezja Podlaska obj�???a swoim zasi�?giem teren od ??rodkowej Wis??y po dolny i ??redni Bug, zajmuj�?c kra??ce Podlasia i ziemi brzeskiej, które pod wzgl�?dem ko??cielnym rz�?dzone by??y przez diecezj�? ??uck�?, kra??ce Mazowsza po??udniowego, czersko-warszawskiego, rz�?dzone przez diecezj�? pozna??sk�?, Mazowsza pó??nocnego, p??ockiego rz�?dzone przez diecezj�? p??ock�? oraz kra??ce Lubelskiego i Sandomierskiego pod w??adza diecezji krakowskiej, oprócz tego skrawek ziemi che??mskiej pozostaj�?cej pod rz�?dem diecezji che??mskiej pó??niej lubelskiej. Diecezja Janowska, czyli Podlaska zosta??a erygowana bull�? przez papie??a Piusa VII "Ex imposita Nobis" z dnia 30 czerwca 1818 roku. Na stolic�? biskupia wyznaczono Janów. Do nowej Diecezji w??�?czono 119 parafii. Z Diecezji ??uckiej przy??�?czono 53 parafie, z krakowskiej 37, che??mskiej 4, p??ockiej 3, przez zakony by??o prowadzonych 6 parafii.

Pierwszym biskupem diecezji Podlaskiej by?? biskup Feliks ?�ukasz Lewi??ski. Na biskupa janowskiego zosta?? mianowany 11 sierpnia 1818 roku przez cara Rosyjskiego i króla Królestwa Polskiego Aleksandra I. Biskup Lewi??ski obj�??? rz�?dy 9 wrze??nia 1819 roku on to podzieli?? Diecezj�? na 9 a potem na 10 dekanatów. Drugim biskupem zosta?? Jan Marcel Gutkowski (1826-1840). Gdy zosta?? on deportowany w g??�?b Rosji, Diecezj�? zacz�???a rz�?dzi�? kapitu??a katedralna. Trzecim biskupem mianowano Beniamina Piotra Paw??a Szyma??skiego (1857-1867).W 1864 roku rz�?d obni??y?? liczb�? dekanatów z 10 do 9. 22 maja 1867 roku ukaz carski Aleksandra II samowolnie i nieprawnie skasowa?? Diecezj�? Podlask�? i przy??�?czy?? j�? do lubelskiej. Konsystorz i seminarium zamkni�?t. Biskupa Szyma??skiego si??�? wywieziono do ?�om??y, tam te?? biskup przekaza?? rz�?dy Diecezj�? lubelskiemu administratorowi ksi�?dzu pra??atowi Sosnowskiemu. Diecezja po 49 latach istnienia zako??czy??a samodzielny byt. Od 1867 do 1918 roku Diecezj�? rz�?dzili biskupi, administratorowie, wikariusze kapitulni diecezji lubelskiej. Jednak po upadku pa??stw zaborczych i zmartwychwstaniu Polski papie?? Benedykt XV 24 wrze??nia 1918 roku wskrzesi?? Diecezj�? Janowsk�?, czyli Podlask�?. Pierwszym biskupem wskrzeszonej Diecezji zosta?? ksi�?dz infu??at Henryk Prze??dziecki. Urodzi?? si�? on 17 lutego 1873 roku w Warszawie. W roku 1895 zosta?? wy??wi�?cony na kap??ana, w latach 1897-1901 studiowa?? teologi�? w Akademii Duchownej w Petersburgu. W 1903 roku pracowa?? jako profesor seminarium metropolitalnego warszawskiego. W roku 1916 by?? delegatem episkopatu do Rzymu. 11 grudnia 1917 roku zosta?? wybrany kandydatem na biskupa Diecezji Podlaskiej z siedzib�? tymczasow�? w Siedlcach. 1 wrze??nia 1918 roku otrzyma?? nominacj�? na biskupa podlaskiego. 17 listopada 1918 roku otrzyma?? sakr�? biskupi�?.

30 listopada 1918 roku biskup Prze??dziecki obj�??? rz�?dy Diecezji z siedzib�? w Siedlcach. 4 stycznia 1919 roku uda?? si�? do Bia??ej a 5 stycznia tego?? roku mia?? miejsce ingres do katedry w Janowie.

Biskup Prze??dziecki rozpocz�??? na nowo organizacj�? ka??dej dziedziny ??ycia religijnego w Diecezji. W protoko??ach wizytacyjnych poleci?? umieszcza�? historie parafii. Wiele parafii erygowa??, w tym omawian�? parafi�? w Szóstce. Sprowadzi?? zakonników i zakonnice do diecezji. Biskup Prze??dziecki wyda?? tak??e dekret dziel�?cy Diecezj�? na 18 dekanatów. Dekanat radzy??ski podzielono na radzy??ski i mi�?dzyrzecki z parafi�? Szóstka.

W 1923 bp. Prze??dziecki zwo??a?? synod diecezjalny, a w 1924 roku za zgod�? papie??a przeniós?? stolic�? biskupi�? z Janowa do Siedlec. 20 lutego 1924 roku utworzy?? kolegiat�? w Janowie. W 1927 roku sprowadzi?? z wygnania Matk�? Bosk�? Kode??sk�? i Le??nia??sk�?. Po??wi�?ci?? wiele pracy sprawie po??�?czenia Ko??cio??a schizmatyckiego z katolickim. W 1923 roku uda?? si�? do Rzymu do Piusa XI, 10 grudnia otrzyma?? instrukcje jak przeprowadzi�? prac�? unijn�?. Przywróci?? unie erygowa?? wiele parafii unickich obrz�?dku wschodnios??owia??skiego. 11-13 sierpnia 1929 roku na zje??dzie w Pradze wyg??osi?? sprawozdanie z ruchu unijnego w Polsce. Z tego sprawozdania dowiadujemy si�?, ??e powstaj�? nowe parafie obrz�?dku wschodnios??owia??skiego a liczba wiernych ci�?gle si�? powi�?ksza. Kler obrz�?dku ??aci??skiego i wschodniego na równych prawach bierze udzia?? w konferencjach dekanalnych. Biskup odbywa?? konferencje z kap??anami obrz�?dku wschodnios??owia??skiego. Sk??adano na nich sprawozdania o stanie parafii. Zorganizowano 8 parafii obrz�?dku wschodnios??owia??ski go z pomoc�? kap??anów obrz�?dku ??aci??skiego.

Ruch unijny popierano w wielu seminariach duchownych obrz�?dku ??aci??skiego w Polsce.

Parafii obrz�?dku wschodnios??owia??skiego by??o 9: Bubel-Paw??ów, Dokudów, Hola, Kode??, Kostom??oty, Po??oski, Szóstka, Terespol, Zab??ocie, a 28 stycznia 1939 roku powsta??a dziesi�?ta parafia w Bia??ej Podlaskiej. Przy parafiach organizowa??y si�? bractwa, np. w Szóstce - ??wi�?tego Jana Mi??o??ciwego, do którego nale??a??o 28 osób.

Po II wojnie ??wiatowej ludno??�? ruska na wschodnich terenach Diecezji Podlaskiej wyjecha??a za Bug do ZSRR. Ruch unijny upad??. Obecnie pozosta??a tylko jedna parafia obrz�?dku wschodnios??owia??skiego w Kostom??otach.

Podsumowuj�?c nale??y doda�?, ??e biskup Henryk Prze??dziecki po??o??y?? szczególne zas??ugi na polu unijnej pracy ko??cio??a. Praca ta zmierza??a do stworzenia odpowiednich warunków dla unitów, którzy powracali z prawos??awia. Owocem jego dzia??alno??ci by??a tzw. neounia. W pocz�?tkowym okresie istnienia neounii praca misyjna opiera??a si�? na kilku kap??anach diecezjalnych i na zakonnikach. Aby neouni�? zasili�? klerem powsta??o w tym celu w roku 1928 Papieskie Seminarium Wschodnie w Dubnie.

Placówki unijne powstawa??y na Podlasiu pierwsz�? z nich by??a parafia Hola, która zosta??a za??o??ona w 1924 roku, a pó??niej powstawa??y kolejne mi�?dzy innymi w roku 1931 w Szóstce.

Ko??ció?? i budynki parafialne

ko??ció?? Narodzenia Naj??wi�?tszej Marii Panny w Szóstce zosta?? wybudowany w latach 1889-1890. W 1915 roku ko??ció?? w wyniku wydarze??, jakie mia??y miejsce zosta?? opuszczony a w kilka lat pó??niej to znaczy w 1919 roku przej�?ty na rzymskokatolick�? ??wi�?tyni�?. Nie mamy niestety ??adnych informacji na temat tego, co dzia??o si�? ze ??wi�?tyni�? przez te kilka lat.

By?? on zbudowany w stylu bizanty??skim, wed??ug projektu architekta Wiktora Iwanowicza Syczugowa, cz??onka Cesarskiej Akademii Sztuk Pi�?knych w Petersburgu. Styl bizantyjski odznacza?? si�? tym, ??e w budownictwie ko??cielnym by?? to typ za??o??enia kopu??owego na planie wpisanego w kwadrat krzy??a. Charakteryzowa??a go centralna kopu??a po??rodku, podzia??y wewn�?trzne, które by??y silnie akcentowane oraz odgrodzenie cz�???ci o??tarzowej. Ko??cielne wn�?trze by??o zaciemnione i zacie??nione, co jeszcze bardziej by??o uwydatniane poprzez wysoko wyniesione w gór�? kopu??y.

??wi�?tynia by??a skierowana na Bizancjum, frontem zwrócona na po??udnie. Wymurowano j�? z ceg??y, na kamiennym cokole. ko??ció?? mia?? ponad 20 metrów wysoko??ci, 25 metrów d??ugo??ci a jego szeroko??�? wynosi??a 14 metrów. Sk??ada?? si�? z prezbiterium, nawy, chóru, skarbca, babi??ca i wej??cia na dzwonnic�?. Babiniec to inaczej ludowa nazwa kruchty ko??cielnej. Okre??lenie to wi�?za??o si�? z tym, ??e w ??wi�?tynnym przedsionku siada??y ??ebrz�?ce kobiety, które nazywano babkami ko??cielnymi. By?? usytuowany na planie trójdzielnym z naw�? kwadratow�? oraz z w�???szym, prostok�?tnym prezbiterium, które mia??o ??ci�?te naro??a wschodnie. Zakrystia, która zosta??a dobudowana w 1931 roku mia??a kszta??t kwadratowy, a babiniec by?? prostok�?tny.

Powrót

Cmentarz grzebalny

Cmentarz grzebalny Pierwszy cmentarz, o którym wspominaj�? akta zosta?? za??o??ony w XVIII wieku. W roku 1932 wystosowano pro??b�? do Kurii, aby ta zezwoli??a na za??o??enie nowego cmentarza grzebalnego, gdy?? obecny by?? ju?? prawie w ca??o??ci zagrzebany. Kuria wyda??a zezwolnie na za??o??enie nowego cmentarze i na ten cel odci�?to cztery morgi ziemi nale??�?cej do ko??cio??a. Z tej dzia??ki 1/4 cz�???ci mia??a by�? oddzielona jako miejsce przeznaczone na grzebanie zw??ok niekatolików. Jego powierzchnia pocz�?tkowo wynosi??a oko??o 3/4 morgi, ale po drugiej wojnie ??wiatowej zosta?? on powi�?kszony i obecnie jego powierzchnia to 0,7 hektara. Po??o??ony jest on w kierunku pólnocno - wschodnim oko??o 100 metrów za wsi�?, przy drodze wiod�?cej do Ostrówek. Od Ko??cio??a by?? on oddalony o oko??o 1,8 kilometra. Cmentarz mia?? rozplanowanie na planie trapezu i by?? podzilony na trzy kwatery. Groby nie posiada??a??y znaków z numerami. Na grobach by??y umieszczone krzy??e drewniane, ??elazne, ale by??y takze kamienne i cementowe pomniki. Teren cmentarza by?? otoczony wa??em z kamienia polnego a w tym wale znajdowa??a sie brama drewniana. W pó??niejszych latach jego ogrodzenie przedstawia??o si�? nast�?puj�?co od frontu by?? ogrodzony drewnianym parkanem z cz�???ciowo by?? okopany wa??em i ogrodzony u??o??onymi polnymi kamieniami. Ca??kowite ogrodzenie cmentarza wykonano w roku 1957, wtedy to wykonano te?? ??elazn�? bram�?. Cmentarz by?? poro??ni�?ty dzikimi krzewami i sosnami, jednak z czesem drzewa te usuwano, aby cmentarz nie by?? zbyt zaro??ni�?ty.

Cmentarz katolicki, który za??o??ono na pocz�?tku XX wieku istnieje do dnia dzisiejszego i nadal na tym terenie grzebie si�? zmar??ych. Obecnie cmentarz jest ogrodzony murem i posiada jedn�? g??ówn�? bram�? wej??ciow�? wykonan�? z ??elaza oraz bramk�? prowadz�?c�? do ??mietnika. Wchodz�?c na cmentarz g??ówn�? bram�? po prawej stronie widzimy wysoki drewniany krzy??, który jest ogrodzony niewielkim, zelaznym p??otkiem nieopodal niego znajduje si�? studnia. Na cmentarzu w Szóstce nie mamy kwater, ani regularnie wytyczonych ??cie??ek. Przy samym wej??ciu nie dostrzegamy nawet ??adnych mogi??, które by nam mówi??y jak stary jest to cmentarz, gdy?? na pocz�?tku znajduj�? si�? nowe, pi�?kne pomniki wykonane z kamienia. Dopiero po kilku krokach uczynionych w g??�?b cmentarza zaczynamy dostrzega�? powoli wy??aniaj�?ce si�? do??�? stare cementowe pomniki. Osoby w nich spoczywaj�?ce zmar??y w latach 20 - tych XX wieku a tak??e w pó??niejszych czsach s�? to lata 30 - te i 40 - te XX wieku. Pomniki te s�? do siebie podobne, w kszta??cie prostok�?ta zw�???aj�?ce si�? ku górze, zako??czone krzy??em równie?? wykonanym z cementu, ale tak??e niekiedy ??elaznym krzy??em kowalskim - wykonanym przez kowala.

61674